QUẢN LÝ VÀ PHÒNG TRỪ CÁC LOẠI CÔN TRÙNG GÂY HẠI TRÊN CÂY LÚA

Là loại cây lương thực trọng yếu của nước ta, lúa được trồng trải dài trên các đồng ruộng từ Nam ra Bắc, tuy nhiên với đặc điểm hình thái thân mỏng, lá mỏng, lúa bị các loại côn trùng rình rập tấn công. Vậy làm sao để quản lý và phòng trừ các loại sâu bọ gây hại lúa một cách hiệu quả? Mời bà con cùng Tanixa tìm hiểu trong bài viết sau.

1. Rầy nâu

Tên khoa học: Nilaparvata lugens Stal

– Trứng của rầy nâu có hình quả chuối với một đầu to và một đầu nhỏ, màu trong suốt, nở sau 6-7 ngày

– Rầy nâu còn non có màu đen xám, càng lớn càng chuyển thành màu nâu vàng. Rầy non có 5 tuổi, phát triển trong vòng từ 12-14 ngày, thân hình tròn với kích thước dài từ 1-3mm

– Rầy nâu trưởng thành có màu nâu, sống từ 7-14 ngày, có 2 hình thái dạng cánh khác nhau

• Rầy nâu cánh ngắn phủ 2/3 thân, thường đẻ trứng sớm hơn
• Rầy nâu cánh dài phủ kín thân

Rầy nâu thích hợp sinh sống và phát triển ở điều kiện khí hậu nóng ẩm, nhiệt độ và độ ẩm cao, thời tiết mưa nắng xen kẽ. 

Rầy nâu thường tấn công, xâm nhập và gây hại vào ruộng lúa rất sớm, từ giai đoạn mới cấy mạ. Giai đoạn cao điểm mà rầy phát sinh với mật độ lớn và gây hại nặng là lúc lúa vừa trổ xong, đến giai đoạn ngậm sữa và bắt đầu chín.

Ở khu vực miền Bắc, rầy nâu tấn công vào hai thời điểm gây thiệt hại nặng nề nhất, rơi vào tháng 5 (vụ xuân) và đầu tháng 10 (vụ mùa) trùng với giai đoạn lúa trổ – ngậm sữa. 

Bên cạnh đó, rầy nâu còn là vectơ truyền bệnh vàng lùn, lùn xoắn lá hại lúa.

Biện pháp phòng trừ:

– Chọn lựa và dùng giống lúa kháng rầy nâu.

– Gieo cấy mật độ vừa phải, thích hợp

– Bón cân đối các loại phân cần thiết cho ruộng lúa

– Chăn, thả vịt vào ruộng lúa để vịt ăn và diệt rầy

– Phun thuốc Feed Max kết hợp Tanixa Xudu Max để diệt rầy khi rầy cám có mật độ từ 18- 27 con/khóm lúa với liều 1ml Feed Max + 2ml Tanixa Xudu Max/ 1 lít nước.

2. Bọ trĩ

• Tên khoa học: Stenchaetothrips biformis Bagnall
• Họ Thripidae
• Bộ cánh tơ Thysanoptera

Bọ trĩ còn gọi là bù lạch, là loại côn trùng gây hại, tấn công rất phổ biến trên lúa.

– Trứng của bọ trĩ có kích thước rất nhỏ, hình dạng bầu dục. Ban đầu, trứng ở dạng trong suốt nhưng khi gần nở, chúng sẽ có màu vàng nhạt.

– Khi bọ trĩ non mới nở, chúng có cơ thể trong suốt, kích thước rất nhỏ, chân dài, bụng nhọn và không có cánh. Khi đạt tuổi 2, ấu trùng bọ trĩ sẽ có kích thước tương tự như bọ trĩ trưởng thành.

– Giai đoạn tiền nhộng, bọ trĩ có màu vàng, râu ngắn, thân mập và hai mầm cánh rõ ràng.

– Giai đoạn nhộng, màu của bọ trĩ sẽ chuyển sang màu vàng sậm, chúng có mắt kép và mắt nhỏ màu đỏ, mầm cánh dài hơn và râu đầu ngắn. Nhộng cái có phần bụng nhọn, trong khi nhộng đực có phần cuối bụng ít nhọn hơn.

– Bọ trĩ trưởng thành có kích thước rất nhỏ, khoảng 0,8 – 1mm, cơ thể màu vàng đến vàng cam và mắt đen. Hai bên rìa cơ thể có nhiều lông nhỏ dài.

Bọ trĩ gây hại khi lúa chỉ vừa ở giai đoạn mạ đến lúc lúa hồi xanh và đang đẻ nhánh.

Thời điểm tháng 3 và tháng 5, bọ trĩ thường tấn công, gây hại nghiêm trọng lên các ruộng lúa

Thông thường, những cánh đồng lúa gieo thẳng thường bị bọ trĩ gây hại nặng hơn những ruộng lúa cấy. 

Khí hậu và thời tiết khô hạn cũng là điều kiện thích hợp để bọ trĩ gây hại nặng nề trên lúa

 Biện pháp phòng trừ bọ trĩ

– Gieo cấy lúa với mật độ vừa phải

– Giữ nước trong ruộng, không để ruộng lúa bị khô hạn

– Vệ sinh ruộng sạch sẽ, đặc biệt dọn và tiêu huỷ sạch cỏ dại vì cỏ là môi trường ký chủ chủ yếu của bọ trĩ

– Thường xuyên đi ruộng và kiểm tra cây lúa thật kỹ để sớm phát hiện mầm mống của bọ trĩ và phun thuốc kịp thời để hạn chế việc bọ trĩ phát triển gây hại nghiêm trong

– Phun thuốc Feed Max kết hợp Tanixa Xudu Max để diệt bọ trĩ với liều 1ml Feed Max + 2ml Tanixa Xudu Max/ 1 lít nước.

3. Sâu đục thân

Tên khoa học: Scirpophaga incertulas Walker  

Sâu đục thân trên lúa còn được gọi là sâu đục thân hai chấm, được sinh ra bởi một loại thanh trùng là bướm hai chấm

– Bướm của sâu đục thân lúa trưởng thành có thân màu trắng vàng hoặc vàng nhạt, cánh trước mỗi bên có một chấm đen rõ nét, phía cuối bụng có một chùm lông màu vàng. Khi nằm yên, chúng có hình dạng giống mái nhà.

– Trứng của sâu lúa được đặt thành các ổ, có hình dạng bầu dục và trên bề mặt của ổ trứng có phủ một lớp lông màu vàng nhạt.

– Sâu non của loài này có màu trắng sữa – vàng nhạt. Sâu non ở giai đoạn tuổi 1 có đầu màu đen, trong khi từ tuổi 2 đến tuổi 5 có màu nâu.

– Nhộng của sâu lúa có màu nâu nhạt và chân sau của nhộng kéo dài đến đốt bụng thứ 5 ở nhộng cái và đến đốt bụng thứ 8 ở nhộng dực.

Sâu đục thân tấn công, gây hại trên lúa từ khi mạ và giai đoạn lúa sắp trổ hoặc lúa mới trổ.

• Giai đoạn mạ hoặc lúa đang đẻ nhánh, sâu đục thân sẽ đục từ phía ngoài bẹ lá vào nõn giữa rồi cắn phá làm dảnh lúa bị héo.
• Giai đoạn lúa sắp trổ hoặc lúa mới trổ, sâu đục thân đục qua bao của lá đòng rồi chui vào giữa, sau đó sâu bò xuống ăn điểm sinh trưởng, từ đó làm cắt đứt các mạch dẫn dinh dưỡng, khiến bông lúa bị lép trắng.

Biện pháp phòng trừ sâu đục thân hại lúa

– Vệ sinh, dọn dẹp ruộng sạch sẽ bằng cách cày lật gốc rạ và phơi ải sau thu hoạch.

– Bón phân với lượng hợp lý và cân đối các loại phân để lúa sinh trưởng và phát triển tốt

– Bà con có thể dùng bẫy đèn để bẫy bắt bướm hai chấm trưởng thành và ngắt bỏ, tiêu huỷ ổ trứng

Phun trừ sâu khi mật độ ổ trứng trên ruộng xuất hiện từ 0,3 ổ/m2 trở lên, những nơi có mật độ ổ sâu trên 0,5 ổ/m2 thì cần phun lặp lại lần 2, cách nhau 4-5 ngày bằng các loại thuốc Rolex Max Gold, Tanixa Bio Btk, Tanixa Xudu Max

4. Sâu cuốn lá

Tên khoa học: Medinalis Guenee

– Bướm của sâu cuốn lá trưởng thành có màu vàng rơm, mép trước của cánh trước có màu nâu vàng và có hai vệt xiên màu nâu đen kéo dài từ trên xuống 2/3 cánh.

– Trứng có hình dạng bầu dục với vân mạng lưới rất nhỏ. Chúng được bướm đẻ ở cả mặt trên và mặt dưới của lá. Trứng mới được đẻ có màu trắng hơi đục và khi gần nở thì trứng chuyển sang màu ngà vàng.

– Sâu non khi mới nở có màu trắng trong và đầu có màu nâu đen. Khi trưởng thành, cơ thể của chúng chuyển từ màu xanh lá mạ sang màu vàng, trong khi đầu có màu nâu sáng.

– Vòng đời của sâu cuốn lá nhỏ kéo dài từ 28 đến 36 ngày. Sâu trưởng thành thường hoạt động và đẻ trứng vào ban đêm, ban ngày thì chúng ẩn nấp.

Bướm của sâu cuốn lá có phản ứng mạnh với ánh sáng, đặc biệt là con cái có phản ứng mạnh hơn con đực. Chúng thích tìm những ruộng xanh tốt để đặt trứng và mỗi con cái có thể đẻ hơn 100 quả trứng, rải rác trên lá lúa.

Sâu cuốn lá nhỏ trên lúa loại sâu bệnh hại gây hậu quả nghiêm trọng đối với cây lúa. Chúng gây hại từ giai đoạn lúa đẻ nhánh đến lúc lúa ngậm sữa.

Sâu cuốn lá lúa thường thường gây hại và phát sinh mạnh mẽ khi gặp điều kiện khí hậu mát mẻ, trời nắng – mưa xen kẽ và có độ ẩm cao.

Biện pháp phòng trừ sâu cuốn lá

– Thường xuyên vệ sinh đồng ruộng, dọn dẹp và tiêu diệt cỏ dại trên ruộng lúa vì cỏ dại là nơi trú ngụ yêu thích của sâu qua mùa lạnh

– Gieo cấy lúa với mật độ thích hợp

– Bón phân hợp lý, cân đối

– Đặt bẫy đèn để diệt bướm vào ban đêm

– Thường xuyên kiểm tra đồng ruộng để sớm phát hiện ổ trứng và ổ sâu để kịp thời phun thuốc tiêu diệt, kiểm soát sâu trên ruộng

– Bà con cần phun thuốc Rolex Max Gold, Tanixa Bio Btk, Tanixa Xudu Max để xua đuổi, tiêu diệt bướm và cả sâu ở các giai đoạn sâu phát triển.