Tìm hiểu nguyên nhân đất chai cứng

Nguyên nhân đất chai cứng và các biện pháp phòng chống hiệu quả. Nắm được nguyên nhân đất chai cứng sẽ giúp nhà nông giữ cho nguồn đất trồng khỏe và sạch, đồng thời nâng cao năng suất canh tác và thu hoạch.

Đất chai cứng là gì?

Là một quốc gia có truyền thống nông nghiệp lâu đời nên với những nhà làm vườn nước ta thì việc giữ cho đất sạch, đất khỏe là yếu tố quan trọng giúp cho cây sinh trưởng và phát triển toàn diện. Về cơ bản thì đất sạch có hai loại là đất sạch tự nhiên và đất sạch hữu cơ. Nhưng dù là loại đất nào thì sau một thời gian trồng trọt, canh tác, loại đất nào cũng sẽ bị chai cứng, không còn giữ được độ tơi xốp ban đầu.

Đất chai cứng là một trong những vấn nạn của nhà nông.

Để nắm được nguyên nhân đất chai cứng, cần hiểu rõ đó là loại đất gì? Đây là khái niệm để chỉ loại đất trồng cây lâu ngày bị giảm hàm lượng chất hữu cơ trong đất hoặc cũng có thể do thiếu mùn, gây ảnh hưởng đến hoạt động của vi sinh vật, dẫn đến phá hủy cấu trúc cốt yếu của đất, làm cho đất trong chậu hay trong vườn quá cô đặc, nén chặt.

Những nguyên nhân đất chai cứng phổ biến

Có nhiều nguyên nhân đất chai cứng nhưng chủ yếu là do các tác nhân sau:

Xói mòn: Đây là quá trình làm mất lớp đất trên bề mặt và phá hủy các tầng đất trên mặt và cả những tầng đất bên dưới do tác động của nước mưa, băng tuyết tan hoặc do gió. Trong đó xói mòn đất do nước là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến sự chai cứng đất. Mưa rào với cường độ cao: tác động của hạt mưa tới bề mặt đất làm phá vỡ cấu trúc hạt và gây ra sự nén chặt, bịt kín các khe hở trên bề mặt đất.

Bón phân quá mức: Trong số những nguyên nhân đất chai cứng, còn có việc dùng phân bón không cân đối, thậm chí dùng quá nhiều làm cho môi trường đất bị xâm hại nghiêm trọng. Tình trạng bón phân hóa học không cân đối cũng tác động xấu đến đất đai, khiến đất trồng ngày càng nghèo, suy kiệt dinh dưỡng, chai cứng hoặc pH trong đất tăng cao.

Đất chai cứng do nhiều nguyên nhân khác nhau.

Nén đất, trộn mùn không đúng tỉ lệ: Nhà nông trộn đất mới với đất cũ và không để ý đến quá trình xới đất đã vô tình nén chặt và trộn với đất dinh dưỡng mùn khiến đất quá khô và chai. Bên cạnh đó, khi trộn đất không quan tâm tới tỉ lệ, bà con cũng làm cho thành phần cát thô ở trên và ở dưới là sét khá nặng.

Nén đất, trộn mùn không đúng tỉ lệ là nguyên nhân khiến đất chai cứng.

Thay đổi phản ứng môi trường đất đột ngột: Với những vùng đất có tính chất vật lý kém thì khi thay đổi môi trường sản xuất mà cụ thể là chuyển từ chua đến kiềm sẽ khiến cho đất bị biến đổi tình trạng oxi hóa khử. Và hậu quả không tránh khỏi là là Fe bị kết tủa gây chai cứng cho đất, từ đó làm cho các loại cây trồng thường dễ bị tổn thương hơn.

Chặt phá rừng gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng, không chỉ gây hại cho môi trường sống, hệ sinh vật mà còn gián tiếp làm giảm thảm che phủ của hệ thực vật. Không còn gì níu giữ, đất bị rửa trôi mạnh, thậm chí trơ cạn ra sỏi đá. Hiệu ứng domino là mực nước ngầm trong đất sụt giảm nghiêm trọng dẫn đến hiện tượng kết von đá ong, gây hại về lâu dài cho cây trồng.

Những biện pháp phòng chống đất chai cứng

Duy trì hệ thống thảm phủ thực vật

Thảm phủ thực vật có vai trò vô cùng quan trọng trong việc ngăn chặn rửa trôi xói mòn. Ngoài ra biện pháp này còn triệt phá nguyên nhân đất chai cứng, duy trì độ ẩm trong nước cũng như độ màu mỡ trong đất. Những biện pháp bảo vệ bằng thảm phủ thực vật cũng ưu việt tương tự các phương pháp bảo vệ rừng kết hợp với trồng cây gây rừng nên cần phát huy.

Tùy theo điều kiện có thể chọn một trong số các phương pháp cải tạo.

Tăng cường các biện pháp cải tạo đất

Khi tưới cây, hoa thì lưu ý tưới hoa từ vòi nước từ từ với lượng nước ít hơn. Bên cạnh đó phải xới đất kịp thời và thường xuyên, đặc biệt là sau những ngày có mưa lớn bởi vì đất lỏng lẻo hay chặt quá cũng không tốt và không có tính thấm khí, ảnh hưởng tới khả năng hấp thụ của hệ thống rễ cây. Xới đất thường xuyên còn giúp duy trì độ thoáng khí của đất chậu.Giảm lượng phân hóa học sẽ hạn chế tình trạng đất chai cứng.

Thay thế phân vô cơ bằng phân hữu cơ và các chế phẩm sinh học

Thay các loại phân bón vô cơ – nguyên nhân khiến đất chai cứng bằng phân bón hữu cơ, phân chuồng hoại mục là cách làm tốt cả đôi đường vì vừa tốt cho đất vừa tốt cho môi trường nếu làm đúng cách. Đồng thời bà con cũng cần hạn chế sử dụng các loại phân bón gây chua đất như phân SA, phân KCl…

Nhà vườn có thể sử dụng phân hữu cơ để cải tạo đất, xem như là một trong những cách xử lý đất chai cứng định kỳ hằng năm với lượng bón khoảng 5-10 tấn/ha/năm.

Mặt khác, để việc xử lý đất chai cứng nhanh có kết quả, nhà vườn, nhà nông cũng nên mua thêm hoặc tận dụng phân từ các hoạt động chăn nuôi khác như phân gà, bò, lợn, dê… hay rơm rạ, vỏ cà phê, tro trấu,… đem đi ủ hoại mục.

Điều cần chú ý trước khi dùng các sản phẩm hữu cơ, hoại mục, chính là phải đảm bảo ủ mục hoàn toàn trước khi bón vào đất. Bởi vì phân hữu cơ chưa hoại mục hoàn toàn sẽ dễ sản sinh ra các chất độc gây hại cho đất, thậm chí làm cây trồng ngộ độc. Chưa hết, nhiều loài vi sinh vật có hại, giun sán, E.coli, Salmonella,… trong nguyên liệu ủ phân cũng mang nguy cơ khiến cây trồng dễ phát sinh sâu bệnh.

Biến mảnh đất chai cứng thành tơi xốp màu mỡ.

Thận trọng khi sử dụng nước máy

Cần hết sức cẩn thận khi dùng nước máy tưới cho cây vì chúng có chứa lượng nhất định bột tẩy trắng và khí clo – là một trong những nguyên nhân đất chai cứng thường gặp.

Cách khắc phục là nên để lắng vài ngày trước khi tưới hoa để giảm bớt hàm lượng của chúng. Ngoài ra, bà con cũng có thể hạn chế nguyên nhân đất chai cứng bằng cách thêm vào một tấm lót đáy chậu hoa tại mỗi chậu. Khi tưới hoa hãy đổ nước trực tiếp lên tấm lót đáy chậu. Với cách này nước có thể từ từ làm ẩm đất qua đáy, có tác dụng hiệu quả trong việc chống nén chặt đất.

Nắm được nguyên nhân đất chai cứng và tìm ra các phương pháp cải tạo đất, nhà nông sẽ kiểm soát và khắc phục được hiện trạng bất lợi này, từ đó áp dụng một cách khoa học và liên tục để đạt hiệu quả cao nhất trong canh tác. Tanixa chúc quý bà con thành công và nhanh chóng thoát khỏi tình trạng đất chai cứng, tăng năng suất cây trồng nhé.